Ẩm thực Việt Nam vốn nổi tiếng phong phú, với nhiều món ăn độc lạ khiến thực khách từ bất ngờ đến thích thú. Có những loài cá gắn liền với tuổi thơ dân dã, nhưng cũng có loài từng bị xem là "xấu xí", chẳng ai ngó ngàng, thậm chí còn bị liệt vào danh sách những món "khó nuốt". Thế nhưng, theo thời gian, chính những cái tên từng bị chê bai ấy lại bất ngờ "lội ngược dòng", trở thành đặc sản được săn đón, góp phần làm nên sự đa dạng của bản đồ ẩm thực Việt.
Một trong số đó chính là loài cá có ngoại hình kỳ dị, da trơn nhớt, chẳng mấy bắt mắt nên dân gian gọi vui là "xấu hết phần thiên hạ". Ngày trước, ít ai dám ăn, nhưng giờ đây nó lại trở thành món khoái khẩu của nhiều người sành ăn. Đó chính là cá ninja.
Hình dạng được nhận xét là "xấu hết phần thiên hạ" của cá ninja.
Cá ninja, hay còn gọi là cá mút đá, thuộc nhóm cá da trơn cổ xưa, đã tồn tại hơn 300 triệu năm và vẫn giữ nhiều đặc tính nguyên thủy cho đến nay. Trong tiếng Anh, loài này có tên hagfish; ở Việt Nam, mỗi vùng lại gọi khác nhau: miền Nam quen gọi cá ninja, miền Bắc gọi cá mút đá, còn miền Trung lại đặt cho chúng cái tên dân dã "cá giấu đầu lòi đuôi".
Cá ninja không có xương, thay vào đó bên trong thân chỉ có một lõi sụn trắng giòn, ăn giống như sụn sườn non. Hình dáng cá ninja có phần đầu giống lươn, ria ngắn, có hộp sọ chứa tới hai não nhưng lại không có hàm, không xương sống mà chỉ có sụn. Vì không có mắt nên cá ninja thường chỉ hoạt động kiếm ăn về đêm.
Điểm "dị" nhất của loài cá này nằm ở lớp chất nhờn. Trên thân cá có nhiều tuyến tiết dọc cơ thể, khi gặp nguy hiểm sẽ tiết ra một lớp nhớt dày khiến kẻ săn mồi khó lòng bắt được. Thêm một đặc tính hiếm gặp ở cá ninja chính là chúng loài lưỡng tính, có khả năng thay đổi giới tính tùy thuộc vào mật độ cá đực – cái trong môi trường sống.
Cá ninja không có xương, không có mắt và chủ yếu kiếm sống về đêm.
Theo nhiều người nhận xét, phần thịt cá có vị thơm ngọt, săn chắc, dai gần giống thịt gà. Loài cá này được ví như “kho báu dinh dưỡng” khi chứa vitamin E cao gấp 200 lần thịt bò và lượng vitamin A vượt trội so với nhiều loại cá khác. Chính vì vậy, các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyên những người bị loãng xương, hay ra mồ hôi trộm khi ngủ… nên bổ sung cá ninja trong thực đơn để bồi bổ cơ thể.
Từ xa xưa, cá ninja còn được dùng như một vị thuốc: nấu canh để giải rượu, tăng cường dương khí. Trong y học cổ truyền, loại cá này được ghi nhận có tác dụng hỗ trợ người thể chất suy nhược, đau dạ dày, thậm chí giúp cầm máu trong một số trường hợp.
Cá ninja có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như nhúng lẩu, xào, hầm canh hay kho đều ngon. Nhưng nếu để chọn ra cách chế biến ngon nhất của loại cá này trong các bữa tiệc thì chắc chắn phải kể đến món nướng.
Khi được tẩm ướp gia vị và nướng trên than hồng, thịt cá dậy mùi thơm đặc trưng, vị giòn sần sật, dai dai, ăn một lần là nhớ mãi. Một trong những món được ưa chuộng nhất chính là cá mút đá nướng sa tế – cay nồng, đậm đà, rất hợp làm mồi nhậu.
Hiện nay, cá ninja đã có mặt ở nhiều cửa hàng thủy hải sản, được bày bán dưới dạng tươi sống hoặc đóng gói hút chân không, với mức giá dao động từ 170.000 – 230.000 đồng/kg. Nếu thích tự tay chế biến, bạn có thể mua về làm món nướng, lẩu hoặc kho tùy khẩu vị.
Còn tại các nhà hàng chuyên hải sản, cá ninja được biến tấu phong phú hơn từ nướng, om búp chuối, nấu cà ri, chiên giòn cho đến xào sả ớt - món nào cũng lạ miệng, khó cưỡng.
Cá ninja được chế biến thành nhiều món ăn ngon, hấp dẫn và được nhiều thực khánh ưa chuộng.
Ở một số nơi, loài cá này còn được bán dưới hình thức làm sạch, trữ đông để giới sành ăn dùng dần.
Từ một loài cá "xấu hết phần thiên hạ" từng bị bỏ quên, cá ninja nay đã vươn lên thành đặc sản được nhiều người săn lùng. Hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng dồi dào cùng câu chuyện độc đáo đã khiến loài cá này trở thành ngôi sao lạ của ẩm thực Việt.
